Ο πόνος στο λαιμό είναι από τα πιο συχνά συμπτώματα για τα οποία απευθύνεται ένας άνθρωπος στον ΩΡΛ και η επιθυμία για λήψη αντιβίωσης το πιο συχνό συνοδευτικό σχόλιο. Πόσο απαραίτητη είναι, όμως, η αντιβίωση για τον πονόλαιμο;
Η αντιβίωση στις ωτορινολαρυγγολογικές παθήσεις
Η αλήθεια είναι ότι η αντιβίωση δεν χρειάζεται τόσο συχνά όσο πιστεύουν οι ασθενείς. Ακόμα χειρότερα, η λήψη αντιβίωσης για 2-3 ημε΄ρες, χωρίς την ολοκλήρωση της θεραπείας, μπορεί να αποδειχθεί ακόμα πιο βλαβερή για την υγεία.
Ας διευκρινιστεί αρχικά ότι οι αντιβιώσεις που επιτρέπεται η λήψη τους να είναι το λιγότερο 3 ημέρες είναι οι μακρολίδες. Οι συγκεκριμένες γενικά έχουν ικανοποιητική αποτελεσματικότητα στις παθήσεις του πνεύμονα, αλλά όχι τόσο στις ωτορινολαρυγγολογικές παθήσεις. Ας αναφέρουμε επίσης ότι όταν παίρνουμε λίγες ημέρες αντιβίωση, δεν σκοτώνουμε πλήρως όλα τα παθογόνα μικρόβια στο σώμα μας. Αυτά που μένουν, ενδέχεται να γίνουν ανθεκτικά στις αντιβιώσεις, να «δυναμώσουν» και να προκαλέσουν προβλήματα στις επόμενες γενεές. Ήδη υπάρχουν τέτοια μικρόβια που τα συναντάμε στην καθημερινή πράξη σε λοιμώξεις του τραχήλου (εξωτερικού λαιμού), φάρυγγα, αυτιού, αλλά και μύτης. Επιπλέον, οι αντιβιώσεις συνδέονται επίσης με σοβαρές επιπλοκές, όπως διάρροιες (ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα), ηπατικές βλάβες, σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, κ.α. Τέλος, οι αντιβιώσεις σπάνια δρουν σε 1 ½ ημέρα.
«Πείτε μου μόνο ποια αντιβίωση να πάρω για τον πόνο στο λαιμό…»
Το ότι ο πόνος στο λαιμό είναι πολύ συχνό σύμπτωμα δεν είναι λόγος να το αντιμετωπίζουμε χαλαρά. Καταρχάς, ο πονόλαιμος με ή χωρίς πυρετό είναι σύμπτωμα. Όχι ασθένεια. Μία πολύ συχνή αιτία πονόλαιμου είναι η «άγνωστη»! Πολύ συχνά έρχεται ο ασθενής, μας αναφέρει ότι πονάει ο λαιμός στην κατάποση, αλλά δε φαίνεται κάτι παθολογικό. «Μα πως γίνεται γιατρέ; Νιώθω σαν με γρατζουνάνε γάτες»! Κι όμως. Μία π.χ. ιογενής λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού ίσως να προκαλέσει ένα ελαφρύ κοκκίνισμα του λαιμού, το οποίο δε φαίνεται απαραίτητα.
Άλλη αίτια είναι μία ιογενής λαρυγγίτιδα. Πάλι δε φαίνεται κάτι το ιδιαίτερο όταν ο Ωτορινολαρυγγολόγος εξετάσει το λάρυγγα με το ενδοσκόπιο. Άλλο αίτιο αφορά τη λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση. «Την ποια; Εμείς ξέρουμε τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση». Είναι σχεδόν το ίδιο, απλά η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ενοχλεί τον κατώτερο οισοφάγο, ενώ η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση ενοχλεί το λάρυγγα και τον υποφάρυγγα. Το 1/3 των ασθενών με λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση δεν αισθάνεται καν καούρες στο στομάχι. Άλλο συχνό αίτιο αφορά τον κόμπο στο λαιμό, ο οποίος σχετίζεται αρκετά με το stress, εφ’ όσον αποκλειστούν κάποια παθολογικά αίτια.
Όλα τα ανωτέρω αφορούν κυρίως υποθέσεις που βασίζονται σε ενδείξεις. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι τι ακριβώς ισχύει. Υπάρχουν τεστ βέβαια τα οποία δίνουν το αίτιο, όπως το PCR για ιούς (panviral PCR) που υποδεικνύει τον υπεύθυνο ιό, π.χ. το τεστ του κορονοϊού.
Κάτι που ισχύει σε όλα τα παραπάνω είναι ότι η αντιβίωση δε βοηθάει σε κανένα, οπότε αν ληφθεί θα είναι χωρίς λόγο!
Πότε είναι χρήσιμη η αντιβίωση για τον πονόλαιμο και πότε είμαστε σίγουροι για την αιτία του πονόλαιμου;
Η αντιβίωση είναι αποτελεσματική και χρήσιμη όταν αιτία του πονόλαιμου είναι κάποια βακτηριακή λοίμωξη. Ενδεικτικά, βακτηριακή λοίμωξη είναι για π.χ. η οξεία αμυγδαλίτιδα. Όταν ο γιατρός διαπιστώνει πύον στις αμυγδαλές, τότε είναι οξεία βακτηριακή αμυγδαλίτιδα και χρειάζεται αντιβίωση για 5-14 ημέρες, ανάλογα με την περίπτωση. Αντίστοιχα υπάρχουν πολλές άλλες βακτηριακές αιτίες πονόλαιμου, ΄όπως η αμυγδαλίτιδα βάσης γλώσσας, η οπίσθια πλάγια φαρυγγίτιδα, κ.ά. Όλες αυτές μπορεί να τις διακρίνει ο Ωτορινολαρυγγολόγος. Ο οποίος είναι βέβαια ο κατάλληλος γιατρός για τον πονόλαιμο σας, καθώς μπορεί να δει και το λάρυγγα!
Να αναφέρουμε βέβαια ότι υπάρχουν κι ιογενείς αμυγδαλίτιδες, με ιδιαίτερο επίχρισμα, όπως είναι η αμυγδαλίτιδα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης. Εδώ, αν ο ασθενής πάρει πενικιλλίνη, τότε εμφανίζεται κι ένα αντιδραστικό εξάνθημα στο σώμα, με τους περισσότερους μετά να θεωρούν ότι έχουν «αλλεργία στην πενικιλλίνη» εφ’ όρου ζωής, χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν!
«Πονάει ο λαιμός μου. Θα περάσει ο πόνος στο λαιμό χωρίς αντιβίωση;»
Το πιθανότερο είναι πως ναι! Για να το εξασφαλίσετε και να το επισπεύσετε χρειάζεστε ξεκούραση, λήψη υγρών, αναλγητικά (παρακεταμόλη) ή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ιμπουπροφένη), ξεκούραση φωνής, διακοπή καπνίσματος κ.α. Ενδεχομένως να χρειαστεί επανέλεγχος βέβαια, όπου κι ίσως να χορηγηθεί αντιβίωση, αν ο γιατρός το θεωρήσει απαραίτητο.
Υπάρχουν νοσήματα που προκαλούν πονόλαιμο που δεν γίνονται καλά ούτε με την αντιβίωση;
Δυστυχώς υπάρχουν. Τέτοιες είναι το οπισθοφαρυγγικό απόστημα, το περιαμυγδαλικό απόστημα, το παραφαρυγγικό απόστημα κι η επιγλωττίτιδα. Αυτά απαιτούν όχι μόνο αντιβίωση, αλλά και χειρουργική διάνοιξη για να φύγει το πύον. Ειδικά στην επιγλωττίτιδα μπορεί να χρειαστεί και διασωλήνωση ή/και τραχειοστομία. Βέβαια, η επιγλωττίτιδα είναι πλέον πολύ σπάνια μετά τα εμβόλια κατά του αιμόφιλου που κάνουμε ως παιδιά.
Αλλά υπάρχουν και κάποια άλλα αίτια που ούτε η αντιβίωση ούτε το απλό χειρουργείο βοηθάει. Σπάνια, σε επιμένουσες περιπτώσεις όπου ο πονόλαιμος μπορεί να διαρκεί >3 εβδομάδες, το αίτιο μπορεί να είναι ένας όγκος/καρκίνος του φάρυγγα ή λάρυγγα. Κι ο Ωτορινολαρυγγολόγος σας είναι ο μόνος που μπορεί να διαχειριστεί όλες τις μορφές του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου.
Ας μην ξεχνάμε βέβαια το πιο συχνό αίτιο που δε δρα η αντιβίωση στον πονόλαιμο, που όπως προαναφέραμε, είναι η οξεία ιογενής λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος.
Διαβάστε επίσης: Πρήξιμο στο λαιμό: τι μπορεί να είναι
Συμπερασματικά
Η αξία της κλινικής εξέτασης είναι αδιαμφισβήτητη. Για τον πονόλαιμο, επισκεφτείτε τον Ωτορινολαρυγγολόγο σας!
