Η βραχνή φωνή κάνει τον οποιονδήποτε να αναρωτηθεί αν πρόκειται για σύμπτωμα για το οποίο πρέπει να ανησυχήσει και αν ναι, σε ποιον γιατρό πρέπει να απευθυνθεί για τη βραχνάδα.
Ναι, η βραχνή φωνή είναι φρόνιμο να σας κινητοποιήσει και ο ειδικός στον οποίο πρέπει να απευθυνθείτε είναι ο Ωτορινολαρυγγολόγος, ο μόνος γιατρός που έχει τον τρόπο να αξιολογήσει τη φωνή σας. «Μα εγώ έχω το δικό μου γιατρό που τον ξέρω και τον εμπιστεύομαι, που να βρίσκω τώρα Ωτορινολαρυγγολόγο!», ίσως σκεφθείτε. Κι όμως, παρ’ όλο που και ο δικός σας γιατρός ίσως έχει τις γνώσεις που χρειάζονται, σίγουρα δεν έχει την εκπαίδευση και τα εργαλεία που απαιτούνται για να εξετάσει και να αξιολογήσει το κύριο όργανο της φωνής. Το κύριο όργανο της φωνής είναι ο λάρυγγας και βρίσκεται στο λαιμό μας, εκεί που πιάνουμε το «καρύδι». Μόνο ο Ωτορινολαρυγγολόγος έχει τα εργαλεία για την εκτίμηση του λάρυγγα (δηλαδή φως και ενδοσκόπιο άκαμπτο ή εύκαμπτο, για να μην αναφέρουμε τυχόν ύπαρξη κάμερας, πύργου, κτλ.), καθώς και την εκπαίδευση που απαιτείται. Χωρίς την εκτίμηση του λάρυγγα, δεν δύναται να γίνει εκτίμηση της φωνής.
“Εντάξει γιατρέ, αλλά είναι τόσο σημαντικό να εξεταστώ; Απλά έχω βραχνή φωνή!»
Βεβαίως, δεν διαφωνεί κανείς, εφ’ όσον γίνει φυσιολογική η φωνή σας πάλι σε διάστημα 3-4 εβδομάδων. Σε αντίθετη περίπτωση, η εξέταση από Ωτορινολαρυγγολόγο είναι επιβεβλημένη. «Δηλαδή γιατρέ, πότε να πάρω τηλέφωνο τον Ωτορινολαρυγγολόγο να κλείσω ραντεβού;» Αν η βραχνάδα επιμένει για 3-4 εβδομάδες, τότε κλείνουμε ραντεβού στον Ωτορινολαρυγγολόγο μας.
«Καλησπέρα γιατρέ, συγγνώμη για το τηλεφώνημα, να, ξέρεις, ξεχάστηκα μωρέ, είχα και πολλές δουλειές, και το αμέλησα κάπως, τελικά ρώτησα ένα γνωστό μου που είχε το ίδιο, μου είπε να πάρω αντιβίωση, κάπως καλυτέρεψε, έκανα και κάτι εισπνοές, αλλά δεν έφυγε τελείως, έχω ελαττώσει και το τσιγάρο, δεν έχει φύγει τελείως όμως η βραχνάδα. Τι να κάνω για να περάσει;» «Δεν χρειάζεται να τα ξαναλέμε», απαντάμε ως γιατροί, «ελάτε να σας δω!» Η βραχνή φωνή δεν είναι ασθένεια, είναι σύμπτωμα. Οι θεραπείες δίνονται με βάση την ασθένεια και κι όχι με βάση τα συμπτώματα.
«Δηλαδή, τι ασθένεια έχω γιατρέ; Δεν έχω βραχνάδα;»
Η βραχνάδα ή βράγχος φωνής προέρχεται από κάποιο πρόβλημα στο λάρυγγα. Για να κατανοήσουμε τα προβλήματα του λάρυγγα, πρέπει να γνωρίζει κάποιος αδρά πως είναι ο λάρυγγας. Ας πούμε για λόγους περιγραφικούς, ότι το κύριo “υπό-όργανο” του λάρυγγα είναι οι 2 φωνητικές χορδές. Ο αέρας που προέρχεται από τον πνεύμονα, όταν εκπνέουμε (δηλαδή όταν πάμε να μιλήσουμε), περνάει ανάμεσα από τις 2 φωνητικές χορδές, οι οποίες έρχονται σε επαφή και πάλλονται με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να “παράγεται” η φωνή, η οποία μετά τροποποιείται περαιτέρω από τα υπόλοιπα όργανα φώνησης, όπως είναι η γλώσσα. Όταν “πάμε” να αναπνεύσουμε, οι φωνητικές χορδές απομακρύνονται μεταξύ τους, έτσι ώστε να περάσει το ρεύμα αέρα (και το οξυγόνο) στον πνεύμονα. Οι φωνητικές χορδές αποτελούν το δεύτερο στενότερο τμήμα της ανωτέρας αναπνευστικής οδού (μετά τη ρινική βαλβίδα).
«Μα πως κουνιούνται οι φωνητικές χορδές;»
Με ένα πολύπλοκο σύστημα μυών που νευρώνονται από δύο νεύρα. Αυτά είναι νεύρα που “ξεκινούν” από τον εγκέφαλο, περνούν μέσα από το λαιμό που στερεώνει το κεφάλι μας και πίσω από το θυρεοειδή αδένα και φτάνουν μέχρι τον πνεύμονα. Το ένα είναι το άνω λαρυγγικό νεύρο (που βοηθά στην χροιά και ένταση της φωνής) και το άλλο είναι το κάτω (ή παλίνδρομο) λαρυγγικό νεύρο (που κινεί ουσιαστικά τις φωνητικές χορδές σε κλειστή κι ανοιχτή θέση). Τα νεύρα αυτά εξυπηρετούν και την αισθητικότητα του λάρυγγα, δηλαδή να έχουμε αίσθηση των τροφών ή του νερού που περνάει δίπλα από το λάρυγγα στο δρόμο για τον οισοφάγο.
«Ωραία όλα αυτά, αλλά τι γίνεται με τη βραχνάδα μου;»
Οι αιτίες για τη βραχνή φωνή
Η βραχνάδα οφείλεται σε:
1. Οξεία λαρυγγίτιδα
2. Χρόνια λαρυγγίτιδα
i. ερεθιστικές ουσίες
ii. γαστροοισοφαγική ή λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση
iii. μυϊκή δυσφωνία (muscle tension dysphonia)
3. Καλοήθεις παθήσεις φωνητικών χορδών
i. οζίδια, κύστεις, πολύποδες, κοκκίωμα
ii. πολυποειδής εκφύλιση (Reinke)
iii. υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση (HPV)
4. Καρκίνος λάρυγγα
5. Νευρολογικές παθήσεις φωνητικών χορδών
i. μονόπλευρη παράλυση (ιώσεις, επεμβάσεις τραχήλου/θώρακα, όγκοι κρανίου)
ii. αμφοτερόπλευρη παράλυση (ιώσεις, επεμβάσεις τραχήλου/θώρακα, όγκοι κρανίου)
iii. σπασμωδική δυσφωνία
6. Νευρολογικές παθήσεις που σχετίζονται με αλλαγές φωνής
i. νόσος του παρκινσον (parkinson disease)
ii. ασθένειες κινητικού νευρώνα
iii. τρόμος
iv. μυασθένεια gravis
7. Λειτουργικές παθήσεις φωνής
i. λειτουργική δυσφωνία
ii. διαταραχή μετατροπής του λάρυγγα (laryngeal conversion disorder)
iii. παράδοξη κινητικότητα φωνητικών χορδών (PVFMD ή vocal cord dysfunction)
8. Διάφορες καταστάσεις
i. λευκοπλακία
ii. αμυλοείδωση
iii. τραύμα (εξάρθρωση αρυταινοειδών)
iv. άλλες λοιμώξεις και φλεγμονώδεις παθήσεις
Οι πιο συχνές αιτίες για τη βραχνή φωνή
Δεν είναι όλες οι αιτίες το ίδιο συχνές. Οι πιο συχνές αιτίες για τη βραχνή φωνή και η αντιμετώπισή τους αφορούν:
• Οξεία λαρυγγίτιδα, προκαλούμενη συνήθως από διάφορους ιούς. Αντιμετωπίζεται με αφωνία, λήψη υγρών (νερό), εισπνοές με χαμομήλι, αναλγητικά ή αντιφλεγμονώδη και αντιόξινα για να δώσουμε την ευκαιρία στο λάρυγγα να “ηρεμήσει” χωρίς την επιβλαβή (για το λάρυγγα) επίδραση του όξινου περιεχομένου του στομάχου. Εάν είναι βακτηριακής αιτιολογίας (που φαίνεται ως επί το πλείστον με την ενδοσκόπηση του Ωτορινολαρυγγολόγου), χορηγείται αντιβίωση. Σε περιπτώσεις λήψης κορτιζονούχου σπρέι από το στόμα ή ανοσοανεπάρκειας ενδέχεται να οφείλεται η οξεία λαρυγγίτιδα σε ανάπτυξη μύκητα, οπότε χορηγείται αντιμυκητιασικό φάρμακο.
• Καλοήθεις παθήσεις φωνητικών χορδών, όπως πολύποδες ή κύστεις. Αυτές δημιουργούνται συνήθως από μικροτραύματα των φωνητικών χορδών λόγω της χρήσης της φωνής (με έντονη πίεση, δυνατή φωνή, χωρίς διαλείμματα). Απαιτούν χειρουργική αφαίρεση και λογοθεραπεία μετεγχειρητικά. Επιβάλλεται διακοπή του καπνίσματος σε αντίστοιχη περίπτωση. Άλλες καλοήθεις παθήσεις φωνητικών χορδών όπως τα οζίδια (κάλοι) και τα κοκκιώματα (π.χ. μετά από διασωλήνωση) απαιτούν συνήθως λογοθεραπεία για την εκπαίδευση της σωστής χρήσης της φωνής. Χειρουργική επέμβαση μπορεί να λύσει το πρόβλημα οζιδίων ή κοκκιωμάτων, αλλά τα ποσοστά υποτροπής είναι υψηλά.
• Χρόνια λαρυγγίτιδα, η οποία προκαλείται από ερεθιστικές ουσίες, όπως το κάπνισμα (συχνότατη αιτία χρόνιου βράγχους φωνής) ή η παλινδρόμηση γαστρικού οξέος. Απαιτείται διακοπή του καπνίσματος. Η παλινδρόμηση χρειάζεται διερεύνηση και συντηρητική αγωγή (αποφυγή γαλακτομικών-γιαούρτι-γλυκά, φρούτων, σαλάτας, κρασιού 3 ώρες πριν τη βραδινή κατάκλιση), ίσως και φαρμακευτική αγωγή (π.χ. αντιόξινα) για 3 μήνες.
• Λευκοπλακία, η οποία είναι μία λευκή πλάκα πάνω στη φωνητική χορδή. Συνήθως προκαλείται από το κάπνισμα, μπορεί και από παλινδρόμηση, ίσως και από μύκητα. Επιβάλλεται η αντιμετώπιση με διακοπή της υποτιθέμενης ερεθιστικής ουσίας και ίσως κάποιο αντιμικροβιακό σκεύασμα. Σε περίπτωση επιμένουσας λευκοπλακίας (άνω του ενός μηνός), επιβάλλεται η χειρουργική αφαίρεση της λευκοπλακίας (με συνοδή ιστολογική εξέταση).
• Καρκίνο λάρυγγα (πιο συγκεκριμένα φωνητικών χορδών). Εννέα στους 10 ασθενείς με καρκίνο του λάρυγγα καπνίζουν. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να εφαρμοστεί χειρουργική θεραπεία, ακτινοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία. Η θεραπεία στοχεύει στην ίαση. Ανάλογα με την υποκείμενη αιτία, επιβάλλεται διακοπή του καπνίσματος, αντιμετώπιση παλινδρόμησης ή/και εμβόλιο ενάντια στον HPV.
• Λειτουργικές δυσφωνίες οι οποίες σχετίζονται με τη χρήση της φωνής. Συναντάται συχνά σε επαγγέλματα που χρησιμοποιούν πολύ τη φωνή, όπως ηθοποιοί, τραγουδιστές, γραμματείς κτλ. Συνιστάται λογοθεραπεία. Ανακουφιστική δράση ενδέχεται να έχει η χρήση κορτιζόνης επί έντονων συμπτωμάτων.
• Παράλυση φωνητικών χορδών, μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη. Συνήθως δημιουργείται από βλάβες του κάτω λαρυγγικού νεύρου είτε κατά τη διάρκεια χειρουργείου λαιμού είτε λόγω όγκων κρανίου. Επίσης ενδέχεται σε κάποια λοίμωξη να υποστεί το νεύρο αναστρέψιμη ή μη αναστρέψιμη βλάβη. Απαιτείται διερεύνηση. Η θεραπεία αφορά, ανάλογα με την περίπτωση και τη βλάβη, έγχυση ουσίας στη μία φωνητική χορδή, έτσι ώστε να παχύνει και να συμπλησιάζει πιο εύκολα την άλλη φωνητική χορδή για να “κανονικοποιηθεί” η φωνή.
Διαβάστε ακόμα: Πόνος στο λαιμό: χρειάζεται αντιβίωση;
Βραχνή φωνή που επιμένει: τα σωστά βήματα
Να επισκεφτείτε τον Ωτορινολαρυγγολόγο σας το συντομότερο δυνατό, σε περίπτωση που η βραχνάδα επιμένει για 3-4 εβδομάδες. Αυτός θα σας πάρει το ιστορικό (φάρμακα, παθήσεις, χειρουργεία, αλλεργίες, πορεία νόσου), αξιολογώντας ταυτόχρονα τη χροιά της φωνής σας, θα σας εξετάσει με ένα άκαμπτο (μέσω του στόματος) ή εύκαμπτο (μέσω της μύτης) ενδοσκόπιο και θα σας πει τι να κάνετε. «Ωχ, αυτό το ενδοσκόπιο θα μπει στη μύτη μου (ή στο στόμα μου), γιατρέ;» «Βεβαίως! Πρέπει να βρούμε οπωσδήποτε από που προέρχεται η βραχνάδα». Η εξέταση με ενδοσκόπιο ίσως να είναι λίγο ιδιαίτερη, αλλά δεν πονάει και βλέπουμε μέσω του ενδοσκοπίου που το οδηγούμε, έτσι ώστε να γίνει όσο πιο γρήγορα γίνεται χωρίς να ταλαιπωρούμε τον ασθενή.
Άλλες εξετάσεις
«Ενδέχεται να χρειαστούν κι άλλες εξετάσεις, γιατρέ;» «Βεβαίως. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος σας ενδέχεται να σας παραπέμψει για αιματολογικές εξετάσεις, υπέρηχο τραχήλου, αξονική ή/και μαγνητική τομογραφία, κι άλλα».
Συνοδά πιθανά συμπτώματα
«Α γιατρέ, πριν το ξεχάσω», αναφέρει ο ασθενής στο τηλεφώνημα, «έχω βγάλει και κάτι στο λαιμό αριστερά, πονάει και το αριστερό μου αυτί που και που, δυσκολεύομαι λίγο στην αναπνοή μου, που και που επίσης βήχω και βλέπω λίγο αίμα, δεν συνδέεται με τη βραχνάδα, έτσι δεν είναι; Να πάω στο γιατρό μου;» «Βεβαίως και μπορεί να συνδέεται με τη βραχνάδα. Όλα αυτά τα συμπτώματα (βήχας, δύσπνοια, αιμόπτυση, αντανακλαστικό άλγος ωτός, μάζα στον τράχηλο) ενδέχεται να προέρχονται από το λάρυγγα. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος σας είναι ο καταλληλότερος γιατρός για προβλήματα ολόκληρης της κεφαλής και του λαιμού, εξαιρώντας βεβαίως τον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη, τα μάτια και το γναθοδοντικό σύστημα. Επισκεφτείτε τον Ωτορινολαρυγγολόγο σας!»
