Κάποτε, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης ρουτίνας, ένας Ωτορινολαρυγγολόγος μου ανέφερε πως το διάφραγμά μου είναι στραβό. «Πρέπει να χειρουργηθώ, γιατρέ;», ρώτησα. Ακόμα πιστεύω πως δεν έλαβα σαφή απάντηση.
Τι σημαίνει στραβό διάφραγμα;
Καταρχάς, ας αναφέρουμε ότι έως και το 80% ενός πληθυσμού έχει στραβό διάφραγμα, όπως παρατηρήθηκε σε μία έρευνα στη Σουηδία. Τι σημαίνει όμως στραβό διάφραγμα; Υπάρχει και ίσιο και πως ορίζεται αυτό; Τέλος, όσοι έχουν στραβό διάφραγμα, πρέπει να χειρουργηθούν;
Το πρώτο που συμπεραίνουμε είναι ότι το διάφραγμα αποτελεί θέμα για το οποίο υπάρχουν πολλές απορίες. Ας ξεκινήσουμε κάνοντας συγκεκριμένο τι είναι και που βρίσκεται. Το ρινικό διάφραγμα είναι ο “φράχτης” που χωρίζει τη μύτη σε δεξί και αριστερό τμήμα και αρχίζει από εκεί που χωρίζεται το δεξί από το αριστερό ρουθούνι, καθώς πιάνουμε τη μύτη. Κι όπως πολλές δημιουργίες της φύσης, το διάφραγμα δεν είναι απόλυτα στραβό ή απόλυτα ίσιο, αλλά μπορεί να είναι λίγο, μέτρια ή πολύ στραβό. Επιπλέον, το διάφραγμα δεν είναι στραβό πάντα σε ένα μόνο σημείο του, αλλά η “ατέλεια” του μπορεί να εντοπίζεται σε διάφορα τμήματά του, όπως στο μπροστινό (στην έξω μεριά της μύτης), στο μεσαίο ή στο οπίσθιο τμήμα του (στο βάθος της μύτης), καθώς και στο άνω ή στο κάτω μέρος του. Τέλος, μπορεί να είναι ολόκληρο το διάφραγμα στραβό ή μόνο ένα μέρος του, σαν ένα μυτερό αγκάθι.
Πότε πρέπει να χειρουργείται το διάφραγμα;
Ακόμα ένα θέμα το οποίο απαιτεί αρκετή συζήτηση. Η θέση του διαφράγματος γίνεται αντικείμενο εκτίμησης, όταν ο ασθενής αισθάνεται πως δεν μπορεί να αναπνεύσει σωστά από τη μύτη. Αυτό άλλωστε είναι και το σύμπτωμα που συνήθως οδηγεί κάποιον στον ωτορινολαρυγγολόγο: η κακή ρινική αναπνοή.
Σε μία τέτοια περίπτωση, το ένα σενάριο είναι ο γιατρός κατά την εξέταση να εντοπίσει ένα πάρα πολύ στραβό διάφραγμα. Ίσως το δεξί τμήμα της μύτης δεν έχει τόσο χώρο όσο το αριστερό, δηλαδή δεξιά η μύτη είναι πολύ στενότερη από ότι αριστερά. Ως εκ τούτου, ο αέρας της αναπνοής δεν περνάει τόσο εύκολα από την δεξιά πλευρά. Αυτό είναι που ο ασθενής αντιλαμβάνεται και το περιγράφει με την έκφραση «δεν αναπνέω καλά από τη μύτη». Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό που πιθανότατα θα κάνει ο ωτορινολαρυγγολόγος είναι να ενημερώσει τον ασθενή ότι η ρινική αναπνοή του πιθανώς θα εμφανίσει σαφή βελτίωση ή και να αποκατασταθεί πλήρως, εφ’ όσον πραγματοποιηθεί μία χειρουργική διαφραγματοπλαστική, δηλαδή ο ευθειασμός ρινικού διαφράγματος.
Τι γίνεται εάν το διάφραγμα του ασθενούς δεν είναι εντελώς στραβό, αλλά μόνο λίγο;
Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να θυμηθούμε ποια ήταν η αρχική αιτία της επίσκεψης του ασθενούς στον ΩΡΛ. Η απάντηση είναι γιατί αντιμετωπίζει πρόβλημα με τη ρινική αναπνοή του. Είναι, όμως, πάντα το διάφραγμα η μόνη αιτία δυσχέρειας ρινικής αναπνοής; Η απάντηση είναι όχι.
Συνυπάρχουσες αιτίες που μπορεί να δυσκολεύουν την αναπνοή από τη μύτη αποτελούν άλλες στενώσεις της ρινικής κατασκευής, όπως η στραβή εξωτερική μύτη, οι διαταραχές του βλεννογόνου ή αλλιώς της εσωτερικής «ταπετσαρίας» της μύτης, οι οποίες δεν βοηθούν τη μύτη να αντιλαμβάνεται σωστά τη ροή του αέρα. Στις διαταραχές του βλεννογόνου περιλαμβάνονται η αλλεργική ρινίτιδα, οι υπερπλαστικές κάτω ρινικές κόγχες (συχνά αδιευκρίνιστου αιτιολογίας), η χρόνια ρινοκολπίτιδα με ή χωρίς πολύποδες και πολλές άλλες.
Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι το λίγο στραβό διάφραγμα σε έναν ασθενή με ρινική αναπνευστική δυσχέρεια αποτελεί, ίσως, μόνο μέρος του προβλήματος. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος θα εκτιμήσει αν η χειρουργική επέμβαση μπορεί να προσφέρει τη βελτίωση ή και την αποκατάσταση της ρινικής αναπνοής.
Η σχέση του διαφράγματος με τον πονοκέφαλο, το ροχαλητό και την υπνική άπνοια
Το στραβό διάφραγμα με τη μορφή άκανθας που «τρυπάει» μία ρινική κόγχη, ενδέχεται να προκαλεί χρόνιο πονοκέφαλο (εννοείται πως χρειάζεται να έχουν αποκλεισθεί άλλες αιτίες πονοκεφάλου).
Μία ακόμα ένδειξη χειρουργικής διόρθωσης του ρινικού διαφράγματος είναι όταν η στενή μύτη προκαλεί πρόβλημα σε συσκευές CPAP. Είναι αυτές που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας ή σε πολύ ειδικές περιπτώσεις αντιμετώπισης του ροχαλητού.
«Οπότε, ο Ωτορινολαρυγγολόγος θα μου πει αν πρέπει ή όχι να χειρουργηθεί το διάφραγμα μου;»
Περίπου. Καταρχάς, ο ασθενής θα διευκρινίσει στον Ωτορινολαρυγγολόγο αν αντιμετωπίζει πρόβλημα αναπνοής από τη μύτη. Η ένδειξη για ένα χειρουργείο διαφράγματος δεν είναι το στραβό διάφραγμα, αλλά η δυσχέρεια ρινικής αναπνοής. Δεύτερον, ο όρος «πρέπει» δεν είναι κατάλληλος. Δεν κινδυνεύει από κάτι κακό ο ασθενής, αν δεν χειρουργηθεί το διάφραγμα. Μπορεί όμως να επιλέξει να χειρουργηθεί, σε περίπτωση που τον ενοχλεί η δυσχέρεια ρινικής αναπνοής και επιθυμεί να απαλλαγεί οριστικά από τι πρόβλημα αυτό.
Εν κατακλείδι, η δυσχέρεια ρινικής αναπνοής είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ασθενούς κι ο Ωτορινολαρυγγολόγος είναι ο κατάλληλος γιατρός που πρέπει να συμβουλευόμαστε.
